Przyrządy celownicze do broni długiej mogą być różne: mechaniczne, optoelektroniczne z powiększalnikiem lub bez, lunety biegowe, lunety o stałym powiększeniu – można wybierać i przebierać. Każda z opcji ma swoje wady i zalety, a najpopularniejsze wydają się kolimatory i holografy (najczęściej z powiększalnikami) i lunety biegowe. W pierwszym przypadku mamy możliwość zmiany powiększenia dzięki powiększalnikowi (najczęściej x3 lub x5), a w drugim – płynnej regulacji powiększenia w zakresie od 1 do 6, 8 lub nawet 10x. Wady pierwszego rozwiązania to dwa osobne moduły, zwiększające masę i stanowiące dość duże combo, w przypadku lunety biegowej trudno jest szybko zmienić powiększenie do x1, jeśli zajdzie potrzeba szybkiej zmiany celu na krótki dystans oraz fakt, że część lunet utrudnia celowanie obuoczne na krótkim dystansie – z tego powodu najczęściej stosuje się dodatkowy mikrokolimator w offsecie do strzelania na krótki dystans.
Zupełnie inaczej jest w przypadku celownika Elcan Specter DR 1-4. Jest to celownik podwójnego zastosowania (dual role) łączący w jednej obudowie kolimator i powiększalnik, umożliwiający strzelanie na bliski dystans oraz prowadzenie celnego ognia na granicy zasięgu karabinków AR i pochodnych. Dzięki temu mamy tylko jeden moduł mocowany na karabinku i zyskujemy możliwość szybkiego przejścia pomiędzy powiększeniami, nie zmieniając wyważenia broni, jak ma to miejsce w przypadku powiększalników odchylanych w bok na montażu. W zwartej, szczelnej obudowie Elcana, wykonanej ze stopu aluminium zamknięty jest układ optyczny umożliwiający szybką zmianę powiększenia celownika z 1 (pole widzenia 24°) do 4 (pole widzenia 6°). Zmiany dokonuje się za pomocą dźwigni umieszczonej z lewej strony u dołu obudowy, gdzie jest łatwo dostępna dla strzelca – jest to szybsze, niż kręcenie pierścieniem lunety i bardziej intuicyjne, niż odchylanie powiększalnika w bok. Niewątpliwą zaletą Elcan Specter DR jest fakt, że niezależnie od wybranego powiększenia eye relief jest taki sam i wynosi 70 mm.
W celowniku zastosowano siatkę celowniczą Illuminated Ballistic Reticle and Red Dot z siatką opadową umożliwiającą wprowadzanie poprawek na odległość oraz centralnym punktem. Punkt ten może być podświetlany – regulacji poziomu jasności dokonuje się za pomocą pokrętła po lewej stronie obudowy – i wykorzystywany jak punkt generowany przez celowniki Red Dot przy powiększeniu x1 do strzelania na bliski dystans. Zasilanie układu podświetlania stanowi bateria CR2032. To rozwiązanie eliminuje wady części lunet biegowych, z których celowanie obuoczne jest utrudnione z uwagi na konstrukcję siatki celowniczej oraz zastosowany typ podświetlenia.
Cechą charakterystyczną Elcan Specter DR jest stały układ optyczny – regulacji celownika (zerowania) dokonuje się za pomocą pokrętła w tylnej części i śruby po lewej stronie obudowy, przy czym przesuwany jest celownik na montażu, a nie układ optyczny. Sama regulacja celownika jest prosta, z uwagi na bardzo wyraźne kliki oznaczające poszczególne stopnie przesunięcia celownika względem montażu.
W podstawie celownika zastosowano dźwignie mimośrodowe z precyzyjną regulacją siły docisku, umożliwiające dopasowanie go do szyn MIL-STD-1913 niezależnie od precyzji ich wykonania. Wbrew pozorom to dość istotne, bo szyny poszczególnych producentów mogą się różnić wymiarami w granicach tolerancji, a kluczowe dla celnego strzelania jest pewne osadzenie celownika na szynie.
Prezentowany Elcan Specter jest najbardziej „wypasioną” wersją – górnej części obudowy celownika umieszczony jest mikrokolimator Xoptek oraz awaryjne, mechaniczne przyrządy celownicze składające się z przeziernika i muszki. W sytuacji awaryjnej zapasowym celownikiem jest Xoptek, który umożliwia błyskawiczne przejście z powiększenia x4 do walki w bliskim dystansie poprzez uniesienie głowy. Mechaniczne przyrządy celownicze stanowią „ostatnią deskę ratunku”, ale do ich użycia niezbędne jest zdemontowanie kolimatora, który osadzony na montażu zasłania je obudową. W celowniku fabrycznie zastosowano nakładki na okular i obiektyw z klapkami ochronnymi, a także wkładkę typu plaster miodu niwelującą odbicia słońca w obiektywie.W ofercie producenta są też wersja prostsze, pozbawione kolimatora (nadal można go dokupić i zamontować samodzielnie) oraz nakładek ochronnych układu optycznego i wkładki „plaster miodu”.
Masa celownika wynosząca 620 g jest porównywalna z zestawem kolimator+powiększalnik, a wymiary (153 mm x 62 mm x 72 mm) są mniejsze od takiego zestawu. Podobnie sprawa wygląda przy porównaniu z lunetami biegowymi, ale w tym wypadku Elcan jest od nich znacznie krótszy i bardziej „pancerny”, czyli cechuje się większą odpornością na uszkodzenia mechaniczne.
Obudowa celownika wykończona jest w kolorze szaroczarnym poprzez twarde anodowanie typu III, jest także dostępna wersja tego celownika w kolorze ziemistym FDE.
Elcan Specter jest wykorzystywany przez wiele jednostek specjalnych na świecie i pomimo swojej wysokiej ceny cieszy się dużą popularnością ze względu na oferowane możliwości.
Przy strzelaniu na średni dystans (do 300-400 m) strzelec z pewnością doceni precyzyjną i wyraźną siatkę celowniczą znakomicie ułatwiającą strzelanie. Strzelanie z powiększenia x1 na krótkie odległości wymaga trochę treningu, bo wrażenie jest zupełnie inne, niż przy wykorzystaniu kolimatora/holografu, ale bez problemu daje się to opanować, w czym bardzo pomaga wyraźne podświetlenie centralnego znaku celowniczego na siatce.
Polish